Çocuk kral: 12.Karl
Çocuk yaşta İsveç tahtına geçen 12. Karl’a Osmanlı’da neden “Demirbaş Şarl” denmişti? Ne işi vardı bizim memleketimizde? Burada ne kadar kalmıştı ve köftemizi alıp nasıl İsveç’e götürmüştü?
1697 yılında babasının hayatını kaybetmesi sonucu 15 yaşında İsveç tahtına geçen 12. Karl, savaşın ortasında kalır. 1700’lü yılların başında Avrupa’da herkes herkesle savaş halindedir. O dönem Danimarka, Polonya ve Rusya İsveç’e karşı birleşerek saldırmıştı. Genç yaştaki 12. Karl, bu üç ülkeye karşı savaşır ve önemli başarılar kazanır. Bu başarıları sonrası askeri olarak ünü de artmaya başlar. Üne kavuşan 12. Karl kısa süre sonra Moskova üzerine doğru yürümeye başlar. 1709 yılında gerçekleşen savaşta 12. Karl siperde vurulur. Ardından ordusu ciddi bir bozguna uğrar. Birçok İsveç askeri Rusya tarafından esir olarak alınır. Bunun üzerine 12.Karl yaralı bir şekilde yanına alabildiği askerlerle Osmanlı İmparatorluğu’na sığınır. Bu sürece kadar aralarında hiçbir bağ olmayan İsveç-Osmanlı arasında ilk diplomatik ilişkiler başlar. Osmanlı için güzel bir fırsattır. Çünkü ezeli rakibi olan Rus Çarı Deli Petro’ya karşı kullanabileceği bir koz eline geçmiştir.
12. Karl yeni bir şehir kuruyor: Karlstad
Osmanlı İmparatorluğu, günümüz Moldova sınırları içinde bulunan ve o yıllarda bir Osmanlı şehri olan Bender’de konaklaması için 12. Karl’a izin verir. Bir nevi sürgünde kral 12. Karl, Bender yakınlarında Karlstad adında küçük bir şehir inşa eder. İsveç’i de buradan idare etmeye çalışır. Bir önceki savaşta esir alınan İsveç askerleri Osmanlı tarafından satın alınır. Dönemin padişahı III.Ahmed bu esirleri Karlstad’a gönderir. Karlstad’ın nüfusu birden çoğalmıştır. 12. Karl durumdan memnun şekilde burada mütevazi bir saray inşa eder. Ülkesini buradan idare ederken bir yandan da Ruslardan intikam almaya çalışmaktadır. Ancak bu süreçte Osmanlı kendini hep İsveç-Rusya arasındaki bu intikam işlerinin içinde bulmaktadır, bu da Rusya ile olan ilişkilerinde sorunlara yol açmaktadır. Bu duruma karşı artık Osmanlı’nın sabrı taşmakta ve misafirlik artık uzamaktadır. Bunun üzerine Osmanlı 12. Karl’a karşı sağladığı maddi desteği keser. Onu sorunsuz bir şekilde İsveç’e ulaştırmak için birçok yol sunar. Ancak 12. Karl’ın gitmeye hiç niyeti yoktur.
Misafir Karl, “Demirbaş Şarl” olur.
Osmanlı topraklarında kaldığı sürece 12. Karl’ın giderleri devletin muhasebe kayıtlarında “demirbaş” kaleminden karşılandığından ve bir türlü gitmek bilmediği için 12. Karl’ın adı “Demirbaş”a çıkar.
Sultan, 12. Karl’ı zorla göndermeye hazırlanırken Karlstad’da 700 İsveç askeri bir anda yeniçerilere saldırır. Saldırı sonucunda 12. Karl’ın ordusundan geriye sadece 40 kişi kalır, 12. Karl esir düşer. Önce Dimetoka’ya gönderilir, burada bir süre ev hapsinde tutulduktan sonra Edirne’ye getirilir. 1714 yılının eylül ayında 12. Karl, namı diğer Demirbaş Şarl, 130 yeniçeri refakatinde ve yanında İsveç’ten gelmiş 1162 kişiyle Edirne’den ayrılır. Giderken Norveç’i istila eder ancak Oslo yakınlarındaki bir sınır kalesinin kuşatması sırasında öldürülür.
12. Karl sadece beş günlüğüne Türk topraklarına sığınmıştı ancak tam 5 yıl üç ay misafirimiz olarak yaşadı. Ülkesine giderken, iç dekorasyondan moda olan giysilere, müzikten opera ve tiyatroya birçok şeyi beraberinde götürür. Götürülenler arasında olan köfte, lahana ve kahve yine Türk topraklarından İsveç’e ulaşmıştır. İkea köftesinin tarifinde Osmanlı mutfağı saklıdır.
