Japonya’nın, çip üretiminde yeniden dünya sahnesinde önemli bir oyuncu olma hedefiyle büyük adımlar attığı geçtiğimiz günlerde haber sitelerinde yer almıştır. Küresel çip endüstrisinde eski oyunculardan olan Japonya için yapılan duyurularda, hükümetin, Rapidus’a 3,9 milyar dolara kadar yeni sübvansiyon vereceğini açıklanmıştır. Bu hamlenin altında, Tayvan’ın çip sektöründeki hakimiyetinin jeopolitik endişelerle sarsılması yer almaktadır. Bu durumun motivasyonu ile hareket eden Japonya, ABD ve Avrupa ile rekabet ederek büyük sübvansiyonlarla çip üreticilerini çekme stratejisi gütmektedir.
Rapidus: Japon Devlerinin İş Birliği
Rapidus, Sony ve Toyota gibi Japonya’nın önde gelen firmaları tarafından kurulan yeni nesil bir yarı iletken girişimidir. Şirket, 2027 yılından itibaren Japonya’da iki nanometrelik bellek çiplerinin seri üretimi için ABD’li IBM ile iş birliği yapmayı planlamaktadır. Japonya Ekonomi Bakanlığı yetkilisi Hidemichi Shimizu, Rapidus projesinin Japonya endüstrisinin rekabet gücünü artıracak son teknoloji yarı iletkenler açısından son derece önemli olduğunu belirtmektedir.
Rapidus Corporation, merkezi Chiyoda, Tokyo, Japonya’da bulunan bir yarı iletken üreticisidir. Şirket, Ağustos 2022’de sekiz büyük Japon şirketinin desteğiyle kurulmuştur:
- Denso
- Kioxia
- MUFG Bank
- NEC
- NTT
- SoftBank
- Sony
- Toyota
Rapidus’un kuruluşunun amacı, Japonya’nın en son teknoloji yarı iletkenleri üretme kapasitesini geliştirmek ve artırmaktır. Şirket, 2025 yılında 2 nanometre (nm) üretim hattı kurmayı planlamaktadır. Bu, dünyanın en gelişmiş üretim hatlarından biri olacak ve Japonya’yı yarı iletken teknolojisinde küresel bir lider haline getirmeye yardımcı olacaktır.
Rapidus’un faaliyetleri şunları içermektedir:
- Araştırma ve geliştirme: Şirket, yeni yarı iletken malzemeleri, üretim süreçlerini ve cihaz tasarımlarını geliştirmeye yatırım yapmaktadır.
- Üretim: Rapidus, 2025 yılında Japonya’da ilk yarı iletken üretim tesisini kurmayı planlamaktadır.
- Satış ve pazarlama: Şirket, yarı iletkenlerini Japonya’daki ve dünya genelindeki müşterilere satmayı planlamaktadır.
Rapidus, Japonya ekonomisi için önemli bir şirket olarak görülmektedir. Şirketin başarısı, Japonya’nın yarı iletken endüstrisindeki küresel rekabet gücünü korumaya ve artırmaya ayrıca, Japonya’da yeni iş imkanları yaratmaya ve ülkenin teknoloji sektörüne yatırımı teşvik etmeye yardımcı olacaktır.
Devletin Destek Politikası
Tokyo, yurt içinde üretilen çiplerin satışını 2030 yılına kadar üç katına çıkarmak amacıyla dört trilyon yen (26,4 milyar dolar) kadar devlet yardımının hazır bulundurulacağını açıklamıştır. Hokkaido bölgesinde tesis inşaatına başlayan Rapidus, zaten 330 milyar yen kamu fonu almışken, geçtiğimiz günlerde açıklanan 590 milyar yen ile bu destek daha da artmıştır.
TSMC’nin Japonya’daki Hamleleri
Toshiba ve NEC gibi firmalar, 1980’lerde mikroçip pazarına hakim durumda idiler. Ancak, Güney Kore ve Tayvan ile rekabette Japonya’nın küresel pazar payı yüzde 50’den yüzde 10’lara kadar düşmüştür. Çip endüstrisindeki son yıllarda yaşanan gelişmeler Japonya’yı tekrar pazarın önemli oyuncuları arasına sokacak gibi görünmektedir. Nitekim, Şubat ayında Tayvanlı çip devi TSMC, Japonya’nın güneyindeki Kyushu adasında 8,6 milyar dolarlık yeni bir fabrika açmıştır. Japon hükümeti, bu tesisin maliyetinin yüzde 40’ından fazlasını karşılama sözü vermiştir. Ayrıca, TSMC’nin daha gelişmiş çipler üretecek ikinci bir tesis açma planı da bulunmaktadır. Bu adımlar, Çin’in Tayvan üzerindeki hakimiyet iddialarından kaynaklanan riskleri azaltma stratejisine yönelik bir hamle olarak görülmektedir.
Küresel Çip Pazarında Jeopolitik Dinamikler
TSMC, yalnızca Japonya’da değil, ABD’nin Arizona eyaletinde ikinci bir fabrika inşa etmekte ve Avrupa’daki ilk fabrikasını Almanya’da planlamaktadır. Japonya’da devlet fonu alan diğer şirketler arasında Kioxia ve ABD’li Micron da yer almaktadır. Çip yapım makineleri tedarik eden Hollandalı teknoloji devi ASML, Batılı ülkelerin Çin’e yönelik yaptırımlarına rağmen yıllık net karında artış bildirmiştir. ASML’nin CEO’su Peter Wennink, yapay zekanın (AI) yükselişinin yarı iletken talebini artıracağını ve 2025’in firma için çok parlak geçmesini beklediklerini belirtmiştir.
Çin ve Batı Arasındaki Çip Savaşları
Öte yandan yarı iletken endüstrisi, Batı’nın ürettiği çiplerin Çin tarafından gelişmiş silahlar için kullanılabileceği korkusuyla jeopolitik bir savaş alanı haline gelmeye devam etmektedir. ASML, ABD’nin Hollanda hükümetine olan baskısının ardından gelişmiş makinelerinin küçük bir kısmını Çin’e ihraç etmesinin engellendiğini duyurmuştur. Çin ise bu kısıtlamaları “teknolojik terörizm” olarak nitelendirmektedir. ASML, satışlarının yüzde 29’unun Çin’e yapıldığını ve bu oranın geçen yılın iki katından fazla olduğunu belirtmektedir. Yapay zekanın (AI) yükselişinin yarı iletkenlere olan talebin patlamasını tetikleyeceği düşünüldüğünde, 2025 yılının firma için çok parlak geçmesi beklenmektedir. Şirketin net karının 2023 yılı için 7,8 milyar euro olarak gerçekleştiği bildirilmiştir. ASML, cep telefonlarından arabalara kadar her şeye güç sağlayan son teknoloji ürünü yarı iletken çipler üreten dünyanın önde gelen ekipman üreticilerinden biridir.
Görüleceği üzere sonra bu makalemizde de çip üretimi bütün büyük ekonomiler tarafından büyük devlet destekleri ile desteklenmektedir. Türkiye’nin de bu konuda daha ciddi adımlar atması, devlet eliyle de olsa çip endüstrisinde küresel oyuncular arasına girmesi için, otomotivden beyaz eşyaya kadar birçok sektörde kullanılan ve stratejik bir malzeme haline gelen çip üretimini desteklemesi elzem görünmektedir.
