İpekli dokunuş 04.12.2019

ENGEL OLMA, DESTEK OL!

Engel; anatomik, fizyolojik, psikolojik ve sosyal bozukluklar sonucunda bireyin etkinliklerinde kalıcı azalma ya da kayıptır. Engelli; doğum öncesi veya doğum sonrası çeşitli nedenlerle psikolojik, bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal yeteneklerinde belli ölçüde fonksiyon kaybına uğraması nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlamada ve günlük gereksinimleri karşılamada güçlükleri olan; korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan bireyi ifade etmektedir.

Günümüzde dünyada 1 milyardan fazla engelli bulunmaktadır. Engelli bireylerin en büyük sorunu yaşam kalitelerinin arttırılarak sosyal hayata katılımlarının sağlanmasıdır. Onların yaşadığı sorunlar belirlenip ihtiyaç duydukları hizmetlere ulaşmalarına imkan oluşturulduğunda hayat onlar için daha kolay ve yaşanılır olacaktır. Bu farkındalığa dikkat çekmek için “3 Aralık Dünya Engelliler Günü” Birleşmiş Milletler tarafından uluslarararası bir gün olarak kabul edilmiştir. 

Dünyada Görme, Konuşma, Zihinsel, Ortopedik açıdan biri ya da daha fazlasına sahip olan birçok engelli birey bulunmaktadır. Bu bireylerin bir bölümü sürekli hastalığa sahip olup klinik bakıma ihtiyaç duymaktadır. Hem onlar hem de aileleri için maddi ve manevi anlamda zor olan bu süreç toplum etkisiyle ne yazık ki daha da zorlu hale gelmektedir. Kendimize hatırlatmamız ve unutmamız gereken şey hepimizin bir engelli adayı olduğudur. Engelli bireylere haklarını kullanmalarına engel değil, destek olmamız hepimizin sorumluluğudur.

Engelli hakları, mevcut engel durumu nedeniyle engellilerin, engelsiz bireyler gibi eşit haklara erişiminin sağlanması için engellilere verilen pozitif ayrıcalık sağlayan haklara verilen genel addır. Tanınan bu hakları Çevresel Mimari Erişim Hakkı, Ulaşım Hakkı, Özel Araçlar, Eğitim ve Kültür Hakkı, İletişim Hakkı, İş ve İstihdam Hakkı ve Yüksek Öğretimde sağlanan haklar olarak sınıflandırabiliriz.

Çevresel Mimari Erişim Hakkı ile kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve halka açık bütün binalar engelli bireylerin ulaşabilirliğine uygun olarak yapılmak durumundadır. Tekerlekli sandalye kullananlar için yapılan rampalar, görme engelliler için yerlerdeki sarı şeritler bu hak  kapsamında yapılan çalışmalara örnektir.

Ulaşım Hakkı kapsamında engellilere toplu taşımalarda belirli oranlarda indirim uygulanmaktadır. %40 ve üzeri oranında engelli olanlara kara yolu taşımacılığında %30 indirim, demiryolu taşımacılığında %50 indirim uygulanmaktadır. %50 üzerinde engelli olan bireylerden demiryolu taşımacılığında ücret alınmamaktadır. Havayolu şirketleri de çeşitli indirimler yapmaktadır. Engelliler için sağlanan özel araçlarda vergi indirimi ya da muafiyeti de sağlanmaktadır.

Eğitim ve Kültür Hakkı ile engelli bireyler BEP, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon, Fizik Tedavi gibi imkanlardan yararlanma hakkına sahip olmaktadır. Bireylerin hayata uyumunu kolaylaştırması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi açısından bu imkanlar büyük önem taşımaktadır. Aldıkları eğitimlerle engelli bireylerin var olan engel veya hastalıklarının ilerlemesi önlenerek sosyal yaşamdaki bağımsızlığına mümkün olduğunca katkı sağlamak hedeflenmektedir. Sınavsız yerleşme, burs, harç ve yüksek öğrenim ücreti indiriminin yanı sıra devlet tiyatrolarının ücretsiz olması, özel tiyatro ve sinemalarda uygulanan indirimler de yararlanılan diğer haklardandır.

Telefon ve internet operatörleri de İletişim Hakkı kapsamında özel tarifeler ve indirim gibi  kolaylıklar sağlamaktadır.  Erken ve Malulen Emeklilik Hakkı ile engelli bireyler fiziki ve fizyolojik niteliklerine bağlı olarak verilen sağlık raporundaki iş yapabilir % oranına göre malulen erken emekli olabilmektedir. Bunun yanı sıra sigorta primi ödemesi ile ilgili de kolaylıklar sağlanmaktadır 

Engelli bireylerin sahip oldukları bu hakları kullanmalarında yaşadıkları zorluklar onlar için hayatı daha da güçleştiriyor. Ne yazık ki onların yaşadıkları bu zorluklar da bizlerin de payı bulunuyor. Engelli bireylerinin ve ailelerinin bizlerden beklentileri acıyan bakışlar, göz kaçırmalar, teselli sözleri değil; sahip olduğu hakları kullanarak saygı ve destek görmektir. Biz engel olmazsak engel kalmaz; o yüzden engel olma, destek ol!