Çanakkale İçinde Aynalı Çarşı
Bugün de Çanakkale’mizin en meşhur yerlerinden olan Aynalı Çarşı’dayız…
Çanakkale İçinde Bir Aynalı Çarşı
Çanakkale içinde aynalı çarşı,
Ana ben gidiyom düşmana karşı.
Of gençliğim eyvah…
Meşhur Çanakkale türkülerine konu olmuş, dilden dile dolaşıp herkesin aklında yer edinmiş olan Aynalı Çarşımız, yıllardan beridir Çanakkale’ye gidip de ziyaret edilmeden dönülmeyecek en önemli değerlerimizden biri halini almıştır.
Çanakkale merkezde bulunan Aynalı çarşıdan içeri girdiğimiz anda kendimizi o zamanlara gitmiş gibi hisseder, bir yandan da o meşhur Çanakkale türkümüzü mırıldanırken buluruz...
İkinci Abdülhamid'in padişahlık döneminde 1889 yılında, padişahın emriyle Çanakkale'de tanınan ve sevilen Yahudi ailelerinden birine dahil olan “İlya Halyo” tarafından inşa ettirilmiştir.
Doğruluğu belirlenememiş bir iddia ise Aynalı Çarşı’nın çok daha önceleri yapıldığıdır.
Aynalı Çarşı 1915’in Mart ayında Gelibolu çıkartması sırasında düşmanlar tarafından bombardımana uğramış ve yangınlarla tahrip olmuştur. 1918-1921 yıllarında ise Çanakkale'yi işgal eden İngilizler, atlarının barınak olarak Aynalı Çarşı'yı uygun görmüş ve ahır olarak kullanmışlardır.
Bu yıllardan sonra uzunca bir zaman, harap ve yıkılmış bir şekilde kalmış ve kullanıma kapanmıştır. 1934'de Yahudilere yönelik saldırıların gerçekleştiği sırada çarşının kapısının üzerinde yer alan kitabedeki yazılar sıvayla kapatılmış.1967 yılında ise Sadi Fenercigil' in başkanlığında kitabe sıvalardan temizlenmiş ve bugünkü görünümüne kavuşmuştur. Aynı yıl içerisinde kadastro uygulamasıyla çarşının krokisi de çizilmiştir.
2000 yılında Edirne Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulunun restorasyon projesini onaylaması ile Aynalı Çarşı restore edilmiş ve en son halini almıştır. Eski halinden birebir aynı kalan ise sadece girişteki kırmızı taştan yapılmış kapı ve üzerinde yer alan kitabe kalmıştır. Üzerindeki sıva temizlenerek kitabenin altındaki yazı ortaya çıkarılmıştır. Orijinali Osmanlıca olan yazının Türkçesi şöyledir:
“Adaletliliği ile tanınan Sultan Gazi İkinci Abdülhamid Efendimiz Hazretlerinin lütuf ve sahip çıkmalarıyla kendilerine bağlı, Musevi uyruğundan İlya Halyo kullarının çabalarıyla yaptırılmış ve gönülde yer tutan çarşıdır. – Yıl Hicri Muharrem 1307 (1889)”
Aynalı Çarşı’nın İsmi Nereden Geliyor
Çanakkale İçinde Aynalı Çarsı,
Ana Ben Gidiyom Düşmana Karşı.
Of Gençliğim Eyvah.
Çanakkale İçinde Bir Uzun Selvi,
Kimimiz Nişanlı Kimimiz Evli.
Of Gençliğim Eyvah.
Çanakkale Üstünü Duman Bürüdü,
On Üçüncü Fırka Yürüdü.
Of Gençliğim Eyvah.
Çanakkale İçinde Bir Dolu Testi,
Analar Babalar Ümidi Kesti.
Of Gençliğim Eyvah