Ölümlü nesneler

Portekiz edebiyatının dünyaca ünlü yazarlarından biri olan Jose Saramago 16 Kasım 1922 yılında Portekiz'in Azinhaga Ribatejo kentinde doğmuştur.

Yoksul bir köylü ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Lizbon'da öğrenim gören yazar bu sırada kırsalda çalışmıştır. Ekonomik nedenlerden ötürü okulu bırakmak zorunda kalmıştır.

Makinistlik eğitimi aldıktan sonra teknik ressamlık, editörlük ve çevirmenlik gibi birçok iş yapmıştır.

Roman, deneme, şiir ve oyun kitapları yazan Jose Saramago'nun ilk kitabı olan Günah Ülkesi 1947 yılında yayımlanmıştır. Bu kitabından sonra uzun bir müddet roman yazmamıştır. Düz yazılarında nokta ve virgülden başka noktalama işareti kullanmamıştır. Üslubunda ise muzip bir tavır görülür. Bu onu diğer yazarlardan ayıran önemli bir etkendir. Yazarın biçemi gayet dikkate değerdir. Düz yazılarında, noktalama işareti olarak nokta ve virgülden başkasını kullanmaz. Anlatım dili de oldukça muzipçedir; bu da, okuyucuyu yazara bağlayan bir diğer etkendir.Ünlü yazar 87 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Terra do Pecado (1947)

Manual de Pintura e Caligrafia (1977) / Ressamın El Kitabı (Can Yayınları, 1999)

Levantado do Chão (1980) / Umut Tarlaları (Can Yayınları, 2003)

Memorial do Convento (1982) / Baltasar ve Blimunda, (Gendaş Kültür, 2000)

O evangelho segundo Jesus Cristo (1991) / İsa'ya göre İncil, (Merkez Kitaplar, 2006)

Memorial do Convento (1982) / Baltasar ve Blimunda, (Gendaş Kültür, 2000)

A jangada de pedra (1986) / Yitik Adanın Öyküsü, (Merkez Kitaplar, 2006)

História do cerco de Lisboa (1989) / Lizbon Kuşatmasının Tarihi, (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004)

O evangelho segundo Jesus Cristo (1991) / İsa'ya göre İncil, (Merkez Kitaplar, 2006)

Aralarında okuduğum ve en çok beğendiğim kitaplardan birisi olan ölümlü nesleler kitabından bahsedeceğim biraz.

Kitap, büyük ustanın dünya çapında ünlenmesine ve Nobel Ödülü'nün kendisine layık görülmesine sebep olan müthiş ironisinin ve zekice geliştirdiği özgün felsefi mantığının erken dönem örneklerini sunuyor. Bir sandalyenin diktatörlükteki kader değiştirici önemi; bütün bir ülkeyi tek bir mezara gömmeye çalışan bir lider; kendi idaresini ele geçirmek isteyen bir araba ya da kimsenin itiraz etmediği baskıcı bir düzene isyan eden nesneler etrafında kurduğu bu öyküler, büyük hayranlık duyduğu başyapıtlarının tohumlarını da barındırır. Elimizdeki bu kitap toplam altı öyküden oluşuyor. Her öykünün ayrı bir felsefi temeli var, her öykü bizi düşünmeye sevk etmektedir. İlk öyküsü “Sandalye”de bir diktatörü bir sandalye ile rezil eder yazar. Tabi tüm öyküleri burada ele almak, teker teker incelemek mümkün değil. Saramago'nun neredeyse tüm öykülerinde sürrealist bir konu ve hava hakkim. Ayrıca bu öykülerde, insanların egemenliğini eşyaların, nesnelerin, insan dışı varlıkların varlığı ve hükümleri ve tüm bunların normal hayatımızda ilgisizliğin ve kayıtsızlığın boyutlarını da irdelerken gerçek dünyanın sahibinin kim olduğunu da sorgulattırıyor. Kitaptan şu alıntılarla yazıma son veriyorum.

“- Şimdi her şeyi baştan inşa etmemiz lazım.”

Ve bir kadın şöyle dedi;

“Nesneler olarak başka çaremiz kalmamıştı. İnsanlar bir daha asla nesnelerin yerine konmayacak”