Bozkır kültürü (03.10.2021)

Kökeni ise insanların avcılık günlerine dayanır. Avcılık döneminde, hayvanların avlanması, farklı kabilelerle olan mücadele, ok ve yayın gelişimine sebep olmuştur. Eski zamanlarda avlanmak, saldırmak gibi amaçlarla kullanılan ok ve yay günümüzde bir sor dalına dönüştü.

Milattan önce 5 binli yıllarda Altay ve Tanrı Dağları dolaylarında ortaya çıkan ve ilerleyen yüzyıllarda İç Asya’da egemenliğini kuran ok ve yay farklı coğrafyalarda; farklı malzeme ve tekniklerle kullanılmıştır. Bozkır kültürünün okçuluğunda önemli olan etki ise, bozkır insanlarının vazgeçilmezi olan atlardır.

Dört nala giden atın üzerinde arkaya dönerek hedefi tam isabet ettirme ustalarıyla tanınan okçular uluslararası literatürde "Part Vuruşu" olarak anılır.

Part vuruşu, Orta Asyalı göçebelere özgü bir yöntemidir. Aynı zamanda ünlü bir savaş taktiği olan atlı okçuluk, Batılılara karşı ilk kez etkin biçimde kullanan kavim Partlar olduğu için bu ismi almıştır.

Atlı okçular önce düşmana saldırıp kızıştırır. Düşman saldırır. Aniden geri çekilerek yollarına devam eden atlı okçular, düşman tarafından takip edilir. Düşmanın kovaladığı okçular, atın üzerinde birden geri dönerek düşmana ok atar.  Türk destanlarından olan Oğuz Kağan Destanı'nda (Oğuz boyları, Türk dili, edebiyatı, folkloru, târihi ve kültürü hakkında bilgi verir. Destan Türklerin atası olduğu varsayılan Oğuz Kağan'ın hayatını anlatır) ok ve yay, sembolik anlamlarla yer almaktadır.

***

Atlı okçuluğun bu kadar önemli olmasının nedeni ise bozkır kültüründen ileri gelir.

Bozkır kültürü diğer kültürlerden başka bir konudadır.

Bozkır kültürü denildiğinde ilk akla gelen kelimeler at, göçer-evdir.

Bunun yanı sıra demir de önemlidir.

Bozkırda, ava at üzerinde gidilir.

Akınlara at üzerinde gidilir.

Sürüler at üzerinde otlatılır.

Ok, at üstüne atılır. Bozkırda atın ilk kez binek hayvan olarak kullanıldığı düşünülüyor.

Evleri ise konar-göçerdir. Öküzler tarafından çekilen evler kışın soğuk ve rüzgârdan, yazın ise sıcaktan korur. Otlaktan otlağa, yaylaktan kışlağa bu arabaların içinde yolculuk yaparken de atların üzerindeki öncüler, halkını korur.

Bozkır kültüründe bir diğer önemli olan ise demirdir. Demiri kullanmadan önce bakırı, bakırla kalayı alaştırarak tuncu, altını, gümüşü, altınla gümüşü kullanan Bozkır insanı demiri eritip, çeşitli gereçler yapmışlardır.

Özellikle bozkır insanı dememin sebebi de kültürün kalıcılığı ve kökenin anlaşılması.

Bozkır kültüründe atın hızı, demirin sertliği izlenir.

Atlı okçularda görüldüğü gibi…

Atlı okçularda, oklarının ucuna demir kullanır.

Atlı okçuluğun önemini kavraman, neden oluştuğunu ve nasıl binlerce yıl bu kültürün yaşadığını anlamak; geleneğin gelecek kuşaklara doğru şekilde aktarılmasına sebep olacaktır.

Atlı okçuluk kültürü, özünde bozkır kültürünün bir parçasıdır.

Yegane parçası…